Aplikacja Fucha

Praca na zlecenie – wszystko, co musisz wiedzieć.

Praca na zlecenie to jedna z najczęściej wybieranych form współpracy w Polsce, szczególnie wśród studentów, freelancerów i osób dorabiających. Choć nie daje takiej ochrony jak etat, oferuje elastyczność i mniej formalności. Ale czy każdy wie, na czym dokładnie polega umowa zlecenia? Co różni ją od umowy o pracę? I dlaczego jedni ją chwalą, a inni przestrzegają przed jej konsekwencjami?

W tym artykule przybliżamy, czym właściwie jest praca na zlecenie, jakie ma cechy, wady i zalety oraz jakie prawa i obowiązki wynikają z takiej formy zatrudnienia. Jeśli rozważasz podjęcie zlecenia lub planujesz zlecić pracę komuś innemu – ten poradnik pomoże Ci świadomie podjąć decyzję.

Czym jest praca na zlecenie i dla kogo jest przeznaczona?

Praca na zlecenie to potoczne określenie umowy zlecenia – jednej z tzw. umów cywilnoprawnych. Reguluje ją Kodeks cywilny, a nie Kodeks pracy, co oznacza zupełnie inne zasady niż w przypadku klasycznego etatu. W praktyce oznacza to, że relacja między stronami nie jest „stosunkiem pracy”, lecz formą współpracy opartą na wykonaniu określonych czynności lub usług.

Dla kogo jest praca na zlecenie?
Z tej formy współpracy korzystają najczęściej:

studenci i osoby uczące się, które chcą dorobić bez pełnoetatowego zatrudnienia,
freelancerzy, np. graficy, copywriterzy, programiści,
osoby wykonujące prace sezonowe lub dorywcze (kelnerzy, hostessy, kurierzy),
przedsiębiorcy, którzy nie chcą wiązać się stałym etatem z pracownikiem.

Nie każdy jednak może korzystać z umowy zlecenia w taki sam sposób. Na przykład studenci do 26. roku życia nie muszą odprowadzać składek ZUS, co czyni tę formę bardzo atrakcyjną dla pracodawców.

Co odróżnia zlecenie od etatu?
W pracy na zlecenie:

nie obowiązuje sztywna liczba godzin pracy ani normy czasu pracy,
nie przysługują świadczenia urlopowe,
nie ma ochrony przed zwolnieniem,
obowiązuje większa swoboda w ustalaniu warunków współpracy.

Czy to oznacza, że praca na zlecenie jest mniej korzystna? Niekoniecznie. Dla wielu osób elastyczność jest ważniejsza niż stabilność zatrudnienia. W dodatku umowa zlecenie może być początkiem dłuższej współpracy i okazją do zdobycia doświadczenia zawodowego.

Kiedy warto rozważyć pracę na zlecenie?
Warto z niej korzystać, jeśli:

potrzebujesz elastycznego grafiku,
chcesz pogodzić pracę z nauką lub innymi zobowiązaniami,
nie oczekujesz stałego zatrudnienia i świadczeń,
zależy Ci na szybkim wejściu na rynek pracy bez formalności.

Czy to dobre rozwiązanie dla każdego?
To zależy od sytuacji życiowej. Dla młodych ludzi to często pierwszy krok w zawodowej karierze. Dla innych – sposób na dorobienie po godzinach lub zdobycie klientów jako freelancer. Ale trzeba mieć świadomość, że ta forma zatrudnienia nie daje takich samych praw i zabezpieczeń jak etat.

Podsumowując
Praca na zlecenie to elastyczna, choć mniej stabilna forma współpracy. Sprawdza się w wielu sytuacjach, ale nie dla każdego będzie idealna. W kolejnych sekcjach szczegółowo omówimy, jakie są cechy tej umowy, jakie prawa i obowiązki się z nią wiążą oraz jak wygląda kwestia podatków i składek.

Kluczowe cechy umowy zlecenia – co ją wyróżnia?

Praca na zlecenie ma specyficzne cechy, które wyraźnie odróżniają ją od innych form zatrudnienia. Choć często bywa mylona z etatem, jej podstawy prawne, sposób realizacji zadań oraz zasady wynagradzania są zupełnie inne. Warto je dobrze zrozumieć, zanim podejmiesz współpracę na podstawie umowy zlecenia.

Umowa cywilnoprawna, nie pracownicza
Najważniejsza cecha to fakt, że umowa zlecenie jest regulowana przez Kodeks cywilny (art. 734–751), a nie przez Kodeks pracy. Co to oznacza w praktyce? Brak typowych przywilejów pracowniczych, takich jak:

gwarantowany urlop wypoczynkowy,
normy czasu pracy,
ochrona przed zwolnieniem,
odprawy i okresy wypowiedzenia określone ustawowo.

Praca na zlecenie opiera się na świadczeniu usług lub wykonaniu określonych czynności. Zleceniobiorca nie ma obowiązku pracy w określonym miejscu i czasie, chyba że strony inaczej ustalą. Duży nacisk kładzie się na rezultat czynności, a nie na sposób ich wykonania.

Brak podporządkowania służbowego
Kolejną istotną cechą jest brak tzw. podporządkowania. Osoba wykonująca pracę na zlecenie nie musi wykonywać poleceń przełożonego tak, jak pracownik na etacie. Może samodzielnie decydować o organizacji pracy, co daje dużą swobodę działania.

Jeśli jednak zleceniodawca narzuca zleceniobiorcy godziny pracy, miejsce wykonywania obowiązków oraz konkretne procedury, to może dojść do fikcyjnego zatrudnienia na umowie zlecenie. W takiej sytuacji Państwowa Inspekcja Pracy może uznać, że powinna to być umowa o pracę.

Elastyczność w ustalaniu warunków
Praca na zlecenie daje stronom dużą swobodę. Można dowolnie ustalić:

stawkę godzinową lub ryczałtową,
formę rozliczenia (tygodniową, miesięczną, za etap),
czas trwania umowy – terminową lub bezterminową,
sposób przekazania efektu pracy (np. online, osobiście).

Nie ma obowiązku zawarcia umowy w formie pisemnej, choć dla celów dowodowych jest to bardzo zalecane. Pisemna umowa ułatwia egzekwowanie praw i obowiązków obu stron.

Odpowiedzialność za rezultat i należyte wykonanie
Zleceniobiorca nie odpowiada za rezultat końcowy, jak ma to miejsce przy umowie o dzieło. Odpowiada natomiast za należyte wykonanie czynności. Co to oznacza? Nie musi osiągnąć konkretnego efektu (np. sprzedaży), ale powinien działać starannie i z zaangażowaniem.

Jeśli dojdzie do szkody, zleceniobiorca może odpowiadać finansowo, ale tylko w granicach winy. Gdy wykonuje zlecenie bez winy, np. opóźnienie było spowodowane siłą wyższą, nie ponosi konsekwencji.

Brak prawa do urlopu i chorobowego (z wyjątkami)
Standardowo praca na zlecenie nie daje prawa do urlopu ani do wynagrodzenia za dni chorobowe. Jednak po spełnieniu pewnych warunków (np. zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego) można uzyskać świadczenia z ZUS, w tym zasiłek chorobowy.

Niektóre firmy, choć nie są do tego zobowiązane, oferują zleceniobiorcom płatny urlop lub bonusy. To jednak wyjątek, a nie reguła.

Możliwość rozwiązania umowy w każdej chwili
Zarówno zleceniodawca, jak i zleceniobiorca mogą wypowiedzieć umowę zlecenia w dowolnym momencie, bez podania przyczyny – chyba że umowa przewiduje inaczej. To duża różnica w porównaniu z etatem, gdzie obowiązują sztywne okresy wypowiedzenia.

Kiedy warto znać te cechy?
Zrozumienie zasad działania umowy zlecenia chroni przed nieporozumieniami. Pozwala lepiej negocjować warunki współpracy i unikać sytuacji, w której obowiązki przypominają etat, ale bez przywilejów. To ważne, zwłaszcza gdy praca na zlecenie staje się stałym źródłem dochodu.

Prawa i obowiązki zleceniobiorcy i zleceniodawcy

Choć praca na zlecenie nie jest uregulowana Kodeksem pracy, nie oznacza to pełnej dowolności. Zarówno zleceniobiorca, jak i zleceniodawca mają określone obowiązki i prawa, wynikające z Kodeksu cywilnego. Dla uniknięcia konfliktów i nieporozumień warto znać te zasady jeszcze przed podpisaniem umowy.

Obowiązki zleceniobiorcy – czego wymaga praca na zlecenie?

Zleceniobiorca, czyli osoba wykonująca zlecenie, ma kluczowe zadanie: należycie wykonać powierzoną czynność. Co to znaczy w praktyce? Nie musi osiągnąć konkretnego rezultatu (jak w umowie o dzieło), ale musi wykazać się starannością, terminowością i rzetelnością. Kluczowe obowiązki to:

wykonanie czynności zgodnie z treścią umowy,
działanie osobiście (chyba że zleceniodawca zgodzi się na pomocnika),
zachowanie należytej staranności i lojalności,
informowanie zleceniodawcy o przebiegu zlecenia – jeśli sytuacja tego wymaga,
oddanie rzeczy lub dokumentów, które zostały mu powierzone.

W niektórych przypadkach praca na zlecenie może obejmować tajemnicę zawodową, ochronę danych osobowych lub zakaz konkurencji – jeśli tak zapisano w umowie.

Odpowiedzialność zleceniobiorcy – czy grożą konsekwencje?

Jeśli zleceniobiorca nie wykona zlecenia prawidłowo, może ponieść odpowiedzialność cywilną. Obejmuje to np. naprawienie szkody lub zwrot kosztów. Jednak ta odpowiedzialność powstaje tylko wtedy, gdy zawinił – np. przez niedbalstwo, brak kompetencji lub celowe działanie na niekorzyść zleceniodawcy.

Z drugiej strony, jeśli wykonanie zlecenia stało się niemożliwe z przyczyn niezależnych od zleceniobiorcy (np. awaria sprzętu z winy zleceniodawcy), nie odpowiada on za niepowodzenie.

Prawa zleceniobiorcy – co mu się należy?

Mimo że praca na zlecenie nie daje takich samych praw jak etat, zleceniobiorcy mają też swoje przywileje. Najważniejsze z nich to:

prawo do wynagrodzenia – jeśli umowa nie określa stawki, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy;
zwrot kosztów – np. za dojazd, materiały, narzędzia, jeśli były konieczne do realizacji zlecenia;
dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – po spełnieniu warunków może przysługiwać zasiłek;
świadczenia z ZUS, jeśli składki są odprowadzane (np. emerytalna, rentowa, zdrowotna).

Warto też zaznaczyć, że w przypadku sporów zleceniobiorca ma prawo dochodzić swoich roszczeń przed sądem cywilnym.

Obowiązki zleceniodawcy – nie tylko płatność

Zleceniodawca, czyli podmiot powierzający wykonanie zlecenia, również ponosi odpowiedzialność. Jego najważniejsze obowiązki to:

zapłata wynagrodzenia w ustalonym terminie,
udostępnienie niezbędnych informacji i materiałów do realizacji zlecenia,
pokrycie kosztów poniesionych przez zleceniobiorcę – jeśli to przewiduje umowa,
przestrzeganie przepisów o ubezpieczeniach społecznych i podatkach.

W praktyce oznacza to również konieczność zgłoszenia zleceniobiorcy do ZUS (jeśli podlega obowiązkowi składkowemu), naliczenia składek i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy.

Prawa zleceniodawcy – kiedy może wypowiedzieć umowę?

Zleceniodawca ma prawo do:

wypowiedzenia umowy zlecenia w każdym momencie – nawet bez podania przyczyny (o ile umowa nie stanowi inaczej),
żądania rekompensaty, jeśli zleceniobiorca rażąco naruszył warunki współpracy,
kontroli przebiegu zlecenia – szczególnie w przypadku długoterminowych zadań.

Warto pamiętać, że zleceniodawca nie może traktować zleceniobiorcy jak pracownika, jeśli nie łączy ich stosunek pracy. Próby narzucania sztywnych godzin, miejsca pracy i hierarchii służbowej mogą być uznane przez PIP za próbę obejścia prawa.

Czy obowiązki stron można modyfikować?

Tak – praca na zlecenie daje dużą elastyczność. Warunki umowy mogą być swobodnie modyfikowane, o ile nie naruszają przepisów prawa cywilnego. Można dodać np.:

termin wypowiedzenia,
dodatkowe świadczenia,
premię za efekty,
zakaz konkurencji.

To właśnie ta elastyczność sprawia, że umowa zlecenie zyskuje na popularności – szczególnie tam, gdzie nie ma potrzeby zawierania długofalowego stosunku pracy.

Praca na zlecenie a podatki i składki ZUS

Podejmując pracę na zlecenie, wiele osób zadaje sobie jedno zasadnicze pytanie: jakie będą moje zobowiązania podatkowe i co z ubezpieczeniem? W przeciwieństwie do umowy o pracę, w przypadku zlecenia system podatkowo-składkowy bywa bardziej złożony. Sytuacja zależy m.in. od wieku, statusu studenta, innych źródeł dochodu i wysokości wynagrodzenia.

Składki ZUS – kiedy są obowiązkowe, a kiedy nie?

Jednym z kluczowych elementów przy pracy na zlecenie są składki ZUS. Obowiązek ich odprowadzania zależy od kilku czynników:

Osoby niebędące studentami:
- Z reguły składki ZUS są obowiązkowe.
- Zleceniodawca musi odprowadzić składki:
  - emerytalną,
  - rentową,
  - wypadkową,
  - zdrowotną.
- Składka chorobowa jest dobrowolna (zleceniobiorca sam decyduje, czy chce być objęty ubezpieczeniem chorobowym).
Studenci do 26. roku życia:
- Są zwolnieni z obowiązkowego ZUS.
- Zleceniodawca nie odprowadza żadnych składek.
- Praca na zlecenie w tej grupie wiekowej jest bardzo atrakcyjna finansowo dla obu stron.
- Ale uwaga: brak składek to brak uprawnień do świadczeń z ZUS, np. chorobowego czy emerytalnego.
Zleceniobiorcy z innym tytułem do ubezpieczenia:
- Jeśli osoba pracuje na etacie lub prowadzi działalność gospodarczą i jednocześnie wykonuje zlecenie, składki mogą być ograniczone lub dobrowolne.
- Zasada: „pierwszy tytuł” decyduje o obowiązku składkowym.

Podatek dochodowy – kiedy zaliczka, a kiedy ryczałt?

Niezależnie od składek ZUS, każda praca na zlecenie podlega opodatkowaniu. Ale sposób rozliczania zależy od wysokości wynagrodzenia:

Umowy do 200 zł brutto (jednorazowe):
- Stosuje się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 12% (bez możliwości uwzględnienia kosztów uzyskania przychodu).
- Nie trzeba składać PIT-11 ani PIT-37 – rozlicza to zleceniodawca.
Umowy powyżej 200 zł:
- Obowiązuje zaliczka na podatek dochodowy (12% podstawy pomniejszonej o koszty).
- Zleceniodawca wystawia PIT-11 do końca lutego kolejnego roku.
- Zleceniobiorca uwzględnia dochód w swoim rocznym rozliczeniu PIT-37.

Koszty uzyskania przychodu – ile wynoszą?

Standardowe koszty uzyskania przychodu z umowy zlecenia wynoszą 20% (lub 50%, jeśli przysługuje prawo autorskie do efektów pracy, np. tekstów, grafik, projektów). Obniżają one podstawę opodatkowania, co wpływa na niższy podatek do zapłaty.

Ulga podatkowa i kwota wolna od podatku

Osoby wykonujące pracę na zlecenie mogą skorzystać z kwoty wolnej od podatku (do 30 000 zł rocznie) oraz ulgi podatkowej. Ale uwaga: ulga obowiązuje tylko wtedy, gdy zleceniodawca został o tym poinformowany (przez złożenie oświadczenia PIT-2). Bez tego zaliczka na podatek będzie pobierana od pierwszej złotówki.

Praca na zlecenie a emerytura i ubezpieczenie zdrowotne

W przypadku odprowadzania składek ZUS (czyli poza studentami i wyjątkami) zleceniobiorca nabywa prawa:

do emerytury,
do renty,
do korzystania z publicznej służby zdrowia,
do zasiłku chorobowego (jeśli dobrowolnie się zgłosił).

Warto pamiętać, że okresy pracy na zlecenie z odprowadzanymi składkami są uwzględniane przy wyliczaniu stażu pracy do emerytury. Dla osób bez etatu może to być kluczowe.

Zgłoszenie do ZUS i Urzędu Skarbowego

Zleceniodawca ma obowiązek:

zgłoszenia zleceniobiorcy do ZUS (ZUS ZUA lub ZUS ZZA),
comiesięcznego przekazywania deklaracji ZUS (np. ZUS RCA),
odprowadzenia składek do ZUS i zaliczki na podatek do urzędu skarbowego,
wystawienia PIT-11 po zakończeniu roku podatkowego.

Zleceniobiorca nie musi sam rozliczać się z ZUS-em ani płacić podatku w trakcie roku – wszystko robi za niego zleceniodawca. Dopiero w rocznym PIT-37 uwzględnia się przychody z różnych źródeł.

Czy można samemu opłacać składki lub wybrać opodatkowanie?

Zleceniobiorca nie ma takiej swobody, jak osoba prowadząca działalność gospodarczą. Nie może sam wybrać stawki podatkowej ani zgłosić się do ZUS według własnego uznania. Wszystkie obowiązki spoczywają na zleceniodawcy, choć zleceniobiorca może zadbać o dobrowolne składki, np. chorobowe – o ile pozwalają na to przepisy.

Praca na zlecenie vs. inne formy zatrudnienia – co wybrać?

Wybór formy zatrudnienia ma ogromne znaczenie – nie tylko dla wysokości wynagrodzenia, ale również dla poziomu zabezpieczeń socjalnych, zobowiązań podatkowych czy zakresu obowiązków. W Polsce najczęściej spotykamy trzy podstawowe modele: praca na zlecenie, umowa o pracę oraz umowa o dzieło. Każda z nich ma swoje plusy i minusy. W tej sekcji porównamy je pod kątem najważniejszych aspektów.

1. Status prawny i podstawa prawna

Umowa zlecenie: uregulowana przez Kodeks cywilny, jest umową starannego działania. Zleceniobiorca wykonuje określoną usługę lub czynność na rzecz zleceniodawcy, ale nie ma obowiązku osiągnięcia konkretnego rezultatu.
Umowa o pracę: opiera się na Kodeksie pracy i tworzy stosunek pracy. Pracownik jest podporządkowany pracodawcy, ma ustalone godziny pracy, prawo do urlopu i ochronę przed zwolnieniem.
Umowa o dzieło: również cywilnoprawna. Wymaga wykonania konkretnego dzieła (np. strona internetowa, tekst, rzeźba). Kluczowy jest efekt końcowy, a nie proces wykonania.

2. Obowiązek składek ZUS i ubezpieczeń

Praca na zlecenie: zazwyczaj wiąże się z obowiązkowym ZUS-em (chyba że zleceniobiorca jest studentem do 26. roku życia). Obejmuje składki emerytalne, rentowe, zdrowotne i wypadkowe.
Umowa o pracę: pełne ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, w tym obowiązkowy ZUS, Fundusz Pracy i FGŚP.
Umowa o dzieło: nie podlega ZUS-owi (z wyjątkiem zawarcia jej z własnym pracodawcą). To forma „czysta” pod względem składek, ale bez zabezpieczenia socjalnego.

3. Podatek dochodowy

Wszystkie trzy umowy podlegają opodatkowaniu. Jednak:
- przy zleceniu i umowie o dzieło można stosować 20% lub 50% kosztów uzyskania przychodu,
- przy niskich kwotach możliwy jest zryczałtowany podatek (np. 12% przy umowie zlecenie do 200 zł).

4. Czas pracy i kontrola

Praca na zlecenie: elastyczna forma. Zleceniobiorca sam ustala sposób wykonania zadań. Brak sztywnych godzin, chyba że strony ustalą inaczej.
Umowa o pracę: ścisłe ramy czasowe. Pracownik jest podporządkowany pracodawcy, ma obowiązek wykonywania poleceń.
Umowa o dzieło: pełna niezależność. Liczy się rezultat, a nie proces ani godziny pracy.

5. Prawo do urlopu, L4 i innych świadczeń

Zlecenie: brak urlopu, brak L4 (chyba że zgłoszono dobrowolne ubezpieczenie chorobowe).
Etat: pełen pakiet świadczeń – urlop, zasiłek chorobowy, macierzyński, emerytalny.
Dzieło: brak jakichkolwiek świadczeń – wykonawca nie jest objęty ubezpieczeniem społecznym.

6. Wypowiedzenie umowy

Praca na zlecenie: można wypowiedzieć w dowolnym momencie, o ile umowa nie przewiduje okresu wypowiedzenia.
Umowa o pracę: obowiązują ustawowe terminy wypowiedzenia zależne od stażu pracy.
Umowa o dzieło: trudniej ją wypowiedzieć – zleceniodawca może to zrobić tylko z ważnych powodów.

7. Dla kogo która forma?

Umowa zlecenie: idealna dla studentów, freelancerów, osób dorabiających, tych którzy cenią elastyczność i nie potrzebują stabilności.
Umowa o pracę: najlepszy wybór dla osób poszukujących bezpieczeństwa, świadczeń, regularności i długoterminowej współpracy.
Umowa o dzieło: korzystna dla specjalistów realizujących jednorazowe projekty (graficy, copywriterzy, programiści), ale bez oczekiwań względem ochrony socjalnej.

Która forma zatrudnienia jest najbardziej opłacalna?

Nie ma jednej dobrej odpowiedzi. Wszystko zależy od:

Twojej sytuacji życiowej (wiek, status studenta, inne źródła dochodu),
rodzaju pracy (ciągła, projektowa, zadaniowa),
oczekiwań wobec stabilności i zabezpieczeń socjalnych,
relacji z kontrahentem lub pracodawcą.

Dla młodych, uczących się osób praca na zlecenie może być najbardziej opłacalna – brak składek ZUS oznacza wyższe wynagrodzenie netto. Dla rodziców, osób z kredytem lub tych, którzy myślą o emeryturze, etat będzie bezpieczniejszy. Dla freelancerów rozliczających konkretne dzieła – optymalna okaże się umowa o dzieło.

Zalety i wady pracy na zlecenie – kiedy się opłaca?

Praca na zlecenie zyskała w ostatnich latach dużą popularność – nie tylko wśród studentów i freelancerów, ale też wśród firm, które szukają elastycznych form współpracy. Jednak ta forma zatrudnienia nie jest uniwersalnym rozwiązaniem dla każdego. W tej sekcji zanalizujemy największe zalety i wady, jakie niesie praca na zlecenie, oraz wskażemy, w jakich przypadkach jej wybór może być rzeczywiście korzystny.

Zalety pracy na zlecenie – dlaczego warto ją rozważyć?

1. Elastyczność czasowa i organizacyjna
Jedną z największych zalet pracy na zlecenie jest elastyczność. Zleceniobiorca nie musi przestrzegać sztywnego grafiku, może pracować zdalnie, w wybranych godzinach, a często także samodzielnie decydować o metodzie wykonania zadania. To idealne rozwiązanie dla:

studentów godzących naukę z pracą,
rodziców opiekujących się dziećmi,
osób, które cenią niezależność zawodową.

2. Mniej formalności niż przy etacie
Praca na zlecenie nie wymaga skomplikowanego onboardingu, procedur kadrowych ani wdrożeń w firmie. Umowa może być zawarta szybko – nawet w formie mailowej. Dla osób zaczynających swoją karierę zawodową to świetny sposób na szybkie wejście na rynek.

3. Korzyści finansowe dla studentów
Osoby uczące się do 26. roku życia nie są objęte obowiązkowymi składkami ZUS, co oznacza większe wynagrodzenie „na rękę”. Z tego względu firmy chętnie zatrudniają studentów na zlecenie – a sami zainteresowani często dzięki temu zyskują atrakcyjne warunki finansowe.

4. Możliwość pracy z wieloma zleceniodawcami
Zleceniobiorca nie jest związany jednym pracodawcą. Może w tym samym czasie wykonywać usługi dla różnych firm, budować sieć kontaktów i zdobywać doświadczenie w wielu branżach. To dobre rozwiązanie dla freelancerów, którzy chcą rozwijać portfolio.

5. Brak trwałego zobowiązania
Zlecenie można rozwiązać w każdej chwili – to dobra opcja dla osób, które nie chcą wiązać się długoterminowo lub które traktują współpracę jako tymczasową.

Wady pracy na zlecenie – o czym trzeba wiedzieć?

1. Brak stabilności i ochrony socjalnej
Największym minusem pracy na zlecenie jest brak gwarancji zatrudnienia. Zleceniobiorca nie ma ochrony przed nagłym zakończeniem współpracy, nie przysługuje mu urlop wypoczynkowy ani macierzyński. To oznacza:

ryzyko utraty dochodu z dnia na dzień,
brak świadczeń, które oferuje etat.

2. Brak płatnego L4 i urlopu
Choroba? W przypadku zlecenia, chyba że zleceniobiorca zgłosi się dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego, nie ma prawa do zasiłku. Co więcej, dni wolne od pracy nie są płatne – chyba że pracodawca zdecyduje inaczej (co jest rzadkością).

3. Brak możliwości kredytowych i stażu pracy
Banki i instytucje finansowe często nie traktują umów zlecenie jako pełnoprawnego źródła dochodu. Osoby pracujące tylko na zleceniu mogą mieć trudności z:

uzyskaniem kredytu hipotecznego,
udowodnieniem stażu pracy (ważnego np. przy emeryturze).

4. Zależność od dobrej woli zleceniodawcy
Umowa zlecenie daje dużą wolność, ale też oznacza mniejszą siłę negocjacyjną. W praktyce często to zleceniodawca dyktuje stawki, terminy, a nawet sposób działania – co może przypominać stosunek pracy, ale bez jego zabezpieczeń.

5. Brak przywiązania firmy do zleceniobiorcy
Zleceniobiorca bywa traktowany jako „tymczasowy współpracownik”, a nie część zespołu. To może prowadzić do mniejszego zaangażowania ze strony firmy i braku rozwoju zawodowego w ramach danej organizacji.

Kiedy praca na zlecenie się opłaca?

Wybór tej formy współpracy jest szczególnie opłacalny, gdy:

jesteś studentem i nie płacisz składek ZUS,
chcesz elastycznie dorobić bez wiązania się z firmą na dłużej,
pracujesz projektowo jako freelancer,
potrzebujesz krótkoterminowego dochodu bez zbędnych formalności.

Kiedy warto jej unikać?

Lepiej unikać pracy na zlecenie, jeśli:

zależy Ci na stabilnym dochodzie i ochronie socjalnej,
planujesz urlop, kredyt lub długoterminowe zobowiązania,
nie masz innych źródeł ubezpieczenia (np. jako przedsiębiorca),
jesteś głównym żywicielem rodziny.

Podsumowanie – czy praca na zlecenie się opłaca w 2025 roku?

Praca na zlecenie, mimo że nie daje takiej stabilizacji jak etat, wciąż pozostaje jednym z najbardziej elastycznych i dostępnych modeli współpracy na polskim rynku pracy. W 2025 roku, kiedy wiele osób łączy różne formy aktywności zawodowej, freelancingu czy dorabiania po godzinach, umowa zlecenie jest wygodnym rozwiązaniem – choć nie dla każdego.

Dlaczego ta forma zatrudnienia nadal jest popularna?
Pomimo wielu zmian prawnych i coraz większego nacisku na ochronę pracowników, praca na zlecenie nadal daje:

swobodę organizacji czasu pracy,
szybkie rozpoczęcie współpracy,
uproszczone formalności,
korzystne rozliczenie dla studentów.

Firmy często wybierają zlecenie, ponieważ nie wiąże się ono z takimi kosztami jak umowa o pracę. Z kolei osoby młode lub pracujące projektowo mogą dzięki niej łatwiej wejść na rynek pracy lub zdobyć klientów.

Jakie są największe ryzyka w 2025 roku?
Warto jednak być świadomym realnych zagrożeń. Praca na zlecenie nie daje:

ochrony przed zwolnieniem,
prawa do urlopu,
gwarantowanych świadczeń socjalnych.

W obliczu rosnącej inflacji, niestabilnych rynków i zmieniającego się prawa pracy, zleceniobiorcy mogą znaleźć się w trudnej sytuacji finansowej, gdy np. zachorują lub stracą zlecenia. Brak składek na ZUS (np. w przypadku studentów) oznacza też zerowy wpływ na przyszłą emeryturę.

Czy 2025 to dobry czas na zlecenia?
Tak – jeśli:

jesteś elastyczny zawodowo i samodzielny,
potrafisz zdobywać nowe zlecenia i dbać o płynność finansową,
wiesz, jak zabezpieczyć się na wypadek choroby lub braku pracy,
nie potrzebujesz etatowych przywilejów.

Nie – jeśli:

oczekujesz stabilizacji i świadczeń (np. urlop, zasiłek chorobowy, emerytura),
planujesz zaciągnięcie kredytu lub poszukujesz długoterminowego zatrudnienia,
nie masz alternatywnego źródła zabezpieczenia społecznego.

W którą stronę zmierza rynek?
Polski rynek pracy w 2025 roku coraz mocniej różnicuje modele zatrudnienia. Praca zdalna, hybrydowa, gig economy i outsourcing stają się codziennością. W tym krajobrazie praca na zlecenie pozostaje istotnym elementem – szczególnie w usługach, gastronomii, IT i branży kreatywnej.

Jednocześnie warto śledzić zapowiadane zmiany w prawie pracy – Unia Europejska i rząd RP coraz częściej podkreślają konieczność ograniczenia nadużyć umów cywilnoprawnych, zwłaszcza w przypadkach, gdy zlecenie „udaje etat”.

Co powinieneś zrobić jako zleceniobiorca?

Zawsze podpisuj umowę w formie pisemnej.
Ustal jasne warunki współpracy, w tym stawkę i termin wypłaty.
Dowiedz się, czy przysługują Ci składki ZUS – i rozważ dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.
Zbieraj dokumentację swoich zleceń – może być potrzebna przy rozliczeniu podatkowym, a także do budowania CV i portfolio.
Analizuj, czy praca na zlecenie służy Twoim długoterminowym celom.

Ostateczny werdykt?

Praca na zlecenie się opłaca – ale tylko wtedy, gdy świadomie ją wybierasz.
To rozwiązanie dla osób, które wiedzą, czego chcą, i nie oczekują od zleceniodawcy „opieki socjalnej”. Dla jednych będzie to tylko etap w karierze, dla innych – stały model zawodowy. Klucz leży w znajomości przepisów i umiejętnym zarządzaniu ryzykiem.

Pobierz aplikację Fucha!

W wersji iOS – https://apps.apple.com/pl/app/fucha-aplikacja/id1667236708?l=pl

W wersji na Android – https://play.google.com/store/apps/details?id=com.fucha&gl=PL